Το Πάσχα αποτελεί τη μεγαλύτερη γιορτή της Ορθοδοξίας. Σε κάποια στιγμή της άνοιξης η ψυχή μας βρίσκει την αγαλλίαση, που κέρδισε χάρη στο Πάθος του Χριστού μας.
Η Ανάσταση συνδέεται στενά με το Θείο Πάθος. Χωρίς τη Σταύρωση δε θα είχε όλη αυτήν την αίγλη. Ο μαρτυρικός θάνατος του Χριστού είχε συγκινήσει τις ανθρώπινες ψυχές. Μέσα από τον πόνο του Θεού, που είχε πάρει ανθρώπινες διαστάσεις πλέον, έβλεπε το δικό του πόνο. Στην τυρρανισμένη Του ψυχή αντανακλούσαν τα ανθρώπινα βάσανα και εκείνο το “άφες αυτοίς” είχε έναν περίεργο γλυκό ήχο στην ψυχή τους. Και πάντα θα συγκινεί η συγγνώμη εκείνου που αδικείται. Ο Χριστός δέχεται το Σταυρό του Μαρτυρίου για χάρη των άλλων ανθρώπων. Ο Σταυρός γίνεται σύμβολο για τον κόσμο. Γι’αυτό η Ανάσταση δεν έχει νόημα χωρίς τη Σταύρωση. Η λύτρωση έχει αξία μετά το πάθος. Η νίκη μετά τον αγώνα. Έτσι, λοιπόν, η Σταύρωση και η Ανάσταση αποκτούν για κάθε άνθρωπο έναν προσωπικό χαρακτήρα, ανάλογα με το Σταυρό του μαρτυρίου του.
Ας μη ξεχάσουμε την Ελληνική ιστορική στιγμή της Επανάστασης και τη στιγμή της απελευθέρωσης μετά από πολυάριθμους αγώνες του Γένους, που στέναζε κάτω από τους διάφορους εχθρούς και κατακτητές του. Μετά τον αγώνα, η νίκη ήταν πραγματικό πανηγύρι. Μέσα στο μεγάλο πόνο βρίσκεται κι η ελπίδα. Γι’ αυτό και ο καθένας βρίσκει να ταιριάζει και στον εαυτό του μέρος του μαρτυρίου του Θεανθρώπου και γιορτάζει λυτρωμένος έπειτα την Ανάσταση.
Τα έθιμα του Πάσχα στην παλιά Καστοριά
Αφού είπαμε λίγα λόγια για το Πάσχα και το βαθύτερο νόημα της Ανάστασης του Χριστού, θα γυρίσουμε το χρόνο πίσω και θα κάνουμε μία ξενάγηση στην παλιά Καστοριά για να δούμε πώς υποδέχονταν το Πάσχα οι Καστοριανοί.
Ο Απρίλης ξεπροβάλει με όλες του τις ευωδιές. Ο τόπος αρχίζει να φοράει την πράσινη στολή του και ανθισμένες αμυγδαλιές σα “νύφες” ανθοστόλιστες στέκονται επιβλητικές στις αυλές των σπιτιών. Γύρω από τη λίμνη, τα δέντρα παίρνουν και αυτά το βαθύ πράσινο χρώμα και καθρεφτίζονται με περισσή περηφάνια στα νερά της.
Ο Απρίλης στην Καστοριά ήταν ο μήνας που τα μικρά παιδιά αγαπούσαν ιδιαίτερα τα παλιά τα χρόνια. Κι αυτό γιατί πριν έρθει το Πάσχα οι γονείς τους προμηθεύονταν τα ζωντανά αρνάκια που τα έβοσκαν στο πρώτο ανοιξιάτικο χορτάρι μέχρι να έρθει η Μεγάλη Εβδομάδα. Μετά ακολουθούσε “θρήνος” σε κάθε σπιτικό γιατί τα παιδιά για τίποτε δεν δέχονταν να σφάξουν το αγαπημένο τους αρνάκι. Επακολουθούσε συμφωνία, και ο πατέρας πήγαινε στον χασάπη να αγοράσει ένα σφαγμένο αρνί. Μεγάλη Τετάρτη πρωί – πρωί οι νοικοκυρές ετοίμαζαν τα “περδικωτά” αυγά.
Την Μεγάλη Πέμπτη – Πέφτη την έλεγαν στην Καστοριά- οι νοικοκυρές ετοιμάζανε τη λαδερή σπανακόπιτα. Ήταν η μοναδική μέρα της Μ. Εβδομάδας που χρησιμοποιούσαν λάδι. Τις πρωινές ώρες της Μ. Πέμπτης μάλιστα έβγαζαν στο μπαλκόνι τους μια κόκκινη φλοκάτη. Το κόκκινο χρώμα συμβολίζει το αίμα του Χριστού που σταυρώθηκε εκείνη την ημέρα.
Από το πρωί της ίδιας μέρας γίνεται το μεγάλο πανηγύρι, το γνωστό νυφοπάζαρο, το οποίο βαστάει από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ενδέχεται κι από παλαιότερα. Εκεί μαζευόταν πραματευτάδες με όλα τα απαραίτητα αγαθά, όπως, φαγώσιμα και είδη νοικοκυριού.
Τα παιδιά πήγαιναν και στο σπίτι της νουνάς τους με το ρεβιθένιο ψωμί ή τσουρέκι και τα κόκκινα αυγά και έπαιρναν δώρα από τα χέρια της παιχνίδια ή χρήματα.
Ξημερώνοντας Μ. Παρασκευή γινόταν ο στολισμός των Επιταφίων και ήταν ημέρα πένθους.
Το Μ. Σάββατο οι νοικοκυρές έκαναν ετοιμασίες για το βράδυ της Ανάστασης και για τις επόμενες δύο ημέρες ετοίμαζαν ψητό αρνάκι στο φούρνο και την πατροπαράδοτη μαγειρίτσα.
Στις παραδοσιακές οικογένειες συνηθίζεται να μαγειρεύουν μπέτσκα (αρνί) καπαμά, με ψιλοκομμένο φρέσκο κρεμμυδάκι, συκωτάκια ψιλοκομμένα, ρύζι, άνηθο, πιπέρι μπαχάρι και κανέλα. Υπάρχει ένα παραδοσιακό τραγουδάκι για την περίσταση: “Βάγια Βάγια του βαγιού ως την άλλη Κυριακή τρων μαμά τρων τσιτσί (κρέας) τρων και μπέτσκα καπαμά”. Έθιμο συνδεδεμένο με τη γιορτή του Πάσχα ήταν σε παλαιότερους καιρούς το στήσιμο, στις μεγάλες πλατείες της “Ροδάνης”, ενός είδους ξύλινης κούνιας. Τα παιδιά αλλά και οι μεγαλύτεροι, για να κουνηθούν, έδιναν ένα αυγό ως αντάλλαγμα. Το στήσιμο της ροδάνης γινόταν με τη συμμετοχή όλων των γειτόνων και λειτουργούσε από την Κυριακή των Βαΐων μέχρι και την Κυριακή του Θωμά.
Έθιμα που ξυπνούν νοσταλγικές μνήμες και μας θυμίζουν το παρελθόν μας. Κάποια παρασύρθηκαν στη λαίλαπα του χρόνου, άλλα πάλι…παραμένουν αναλλοίωτα.
Καλό Πάσχα, καλή Ανάσταση και ευχόμαστε από καρδιάς το Φως της Ανάστασης να χαρίζει ελπίδα, αδελφοσύνη, αισιοδοξία και δύναμη.
Αντλήθηκαν πληροφορίες από το βιβλίο “Με το απλόχερο της γιαγιάς”
Η φωτογραφία πάρθηκε από το βιβλίο
